3. Materiaal

3.1 Boottypen bij Daventria

Het materiaal dat we in de roeisport kennen is in de loop der jaren ontwikkeld via overnaads gebouwde houten schepen met vaste banken en dollen op de boorden tot snelle en slanke kunststof wedstrijdboten. Als eerste is omstreeks 1870 bijvoorbeeld het rolbankje geïntroduceerd. Pas later kwamen de riggers die het mogelijk maken om de boot smaller en de riemen langer te maken en daarbij de afstand tussen roeier en dol te optimaliseren. Ook de bladvorm van de riemen is geëvolueerd van lange smalle naar korte en brede bladen. Om een eerlijke competitie te houden zijn er minimale gewichten vastgesteld per boottype. Daarom zien we tegenwoordig innovaties waarbij het gewicht anders verdeeld wordt, bijvoorbeeld de introductie van vleugelriggers die het mogelijk maken om spanten minder zwaar uit te voeren, of zelfs geheel weg te laten. Daarnaast zie je regelmatig introducties van nieuwe rompvormen, geoptimaliseerd voor snelheid dan wel stabiliteit, wendbaarheid, etc.

De roeiboten die momenteel bij Daventria in gebruik zijn, zijn als volgt in te delen:

• Naar de manier waarop er in wordt geroeid, namelijk:
  • boordroeien: de roeier hanteert één riem
  • scullen: de roeier hanteert twee riemen; dit wordt aangeduid met een “x”
• Naar de manier van sturen, namelijk:
  • met stuurman: een stuurman achterin de boot die het roer bedient.
    In verband met de veiligheid bij roeien op de IJssel verdient dit de voorkeur boven boten met een liggende stuur vóór in de boot ; Een boottype met stuurman is te herkennen aan een “+” in de typeaanduiding (bijvoorbeeld 4+) of een “*” als samenvoeging van “x” en “+” (4x+ = 4*).
  • zonder stuurman:
    • met roer waarbij één van de roeiers het roer met een voet bedient.
      Dit is de normale uitvoering bij boordroeien zonder stuurman, te herkennen aan een “-“ in de typeaanduiding (bijvoorbeeld 4-).
    • zonder roer waarbij uitsluitend met de riemen wordt gestuurd.
      Dit is de normale uitvoering bij het scullen, waarbij de “-“ wordt weggelaten (bijvoorbeeld 2x).
• Naar de manier waarop de huid van de boot is vervaardigd, namelijk:
  • kunststof
  • hout
• Naar boottype, te weten:
  • C-boten
  • Wherry’s
  • Gladde boten (d.w.z. zonder kiel).

3.1.1 C-boten

• C-boten zijn schepen met een multiplex of een kunststof huid van circa 2 à 3 millimeter dikte. Ze zijn meestal aan de bovenzijde open en hebben een buitenkiel.

Bij Daventria beschikken we over:

C-materiaal is uitermate geschikt voor het geven van instructie, voor toertochten en recreatief roeien in het algemeen. Toch worden er ook wedstrijden geroeid in C-materiaal. De KNRB spreekt dan over “Roeiontmoetingen met wedstrijdkarakter”.

3.1.2 Wherry's
Wherry's zijn stevige, brede, open toerboten, ingericht voor scullen met een stuurplaats. Daventria heeft drie wherry’s en een “Scout” die we voor het gemak ook in dezelfde categorie plaatsen.

3.1.3 Gladde boten
De scull boten zijn:

Gladde boten worden tegenwoordig alleen nog maar van kunststof gemaakt.

3.2 Onderdelen van de roeiboot

3.2.1 Huid
Boten waren voorheen vervaardigd uit één laag dun ceder- of multiplex. Een dergelijke huid is bijzonder kwetsbaar, zodat aan de binnenzijde een versterking door middel van huidspantjes nodig is. Tegenwoordig gebruikt men veelal kunststof of een op de vorm verlijmde huid. Bij dit laatste type huid worden de verschillende, zeer dunne huidlagen in of rond een mal in de uiteindelijke vorm van de boot op elkaar gelijmd. De huid van een wedstrijdskiff is circa 1 mm dik, die van een vier of acht circa 2,5 à 3 mm.

3.2.2 Binnenwerk
In de lengterichting van C-boten lopen drie hoofdbalken: onder in het midden (= kiel) en aan weerszijden de gundels. Deze drie lengteverbindingen komen in de voor- en achtersteven (ook wel boeg en hek genoemd) samen. Het geheel bevordert de stijfheid in de lengterichting van de boot. De stijfheid wordt verder vergroot door de boorden, dit zijn de latten bovenop de boordranden. De boorden komen bij voor- en achtersteven samen in voor- en  achterplecht.

Loodrecht op de kiel vormen de spanten de verbinding tussen de kiel, de gundels en de boorden. De gundels zijn onderling door de binten verbonden. De spanten en binten geven de boot stijfheid in dwarsrichting. De zwaardere hoofdspanten dienen tevens om de metalen riggers stevig te kunnen bevestigen. In de lengterichting van de boot over de binten loopt soms nog het lijfhout waarop het voetenbord is bevestigd.

De diagonalen vormen een ander verband waardoor de boot niet in de lengterichting kan torderen. Vooral bij boordroeiboten is dit van groot belang, omdat er grote asymmetrische krachten op de boot werken. De stijfheid van een boot bepaalt in belangrijke mate de kwaliteit van de boot (minder wrijvingsverlies, directe overbrenging van kracht).

De stuurplaats bestaat in wherry's en C-boten vaak uit een echte stuurstoel met zitbankje en rugleuning. Bij de wedstrijdboten heeft de stuurplaats een vast bankje of zitje, terwijl er voor de voeten een lichte buikdenning of een voetenbord is aangebracht.

Bij houten gladde boten zijn het voor- en achterschip afgedekt met de zogenoemde taften: doek van kunststof. Bij gladde boten van kunststof zijn voor- en achterdek van dezelfde kunststof waarvan ook de romp is gemaakt. In het voor- en achterschip bevinden zich openingen met kurk of ronde kunststof deksels voor de ontluchting. Deze dienen tijdens het varen altijd te zijn gesloten, terwijl deze in de loods ter ontluchting en droging van het inwendige open moeten zijn.

3.2.3 Kiel en roer
Onder boten zonder een uitwendige kiel is aan de achterzijde een metalen kieltje of vinnetje aangebracht. Bij kunststofboten is deze ook wel aangegoten. Het vinnetje zorgt voor de koersvastheid van de boot.

Het roer van de boot bevindt zich onder de boot (wedstrijdboten) of aan de achtersteven bij wherry's en C-boten (ook wel de spiegel genoemd). Het roer wordt door middel van stuurtouwtjes bediend. Deze zijn bevestigd aan het roerjuk en het roer draait om de roerpen.

3.2.4 Riggers
Van riggers zijn er vele typen in omloop. De metalen buisconstructie dient zodanig te zijn vervaardigd, dat er ondanks de krachten die er tijdens de haal op worden uitgeoefend, geen verandering in de stand van de dol optreedt. De meest voorkomende dollen draaien om een as, de dolpen. Dollen voor sculls zijn kleiner dan die voor boordroeien, omdat scullriemen dunner zijn. Aan de bovenkant van veel dollen zit een klepje met een moer om deze dicht te borgen, de zogenoemde overslag. Hierdoor kan de riem niet uit de dol schieten.

Bij boordriggers loopt er vaak een drukstang van de bovenkant van de dolpen naar het boord om de dolpen tijdens de haal beter op zijn plaats te houden. De stang die bij het voetenbord op het boord is bevestigd, noemt men de trekstang, de stang loodrecht op het boord de hoofdstang. Vooral bij boordroeiboten die voor wedstrijden worden gebruikt, komt het voor dat de riggers op verschillende plaatsen aan de boot kunnen worden bevestigd. Als riggers tijdelijk van de boot verwijderd worden, bijvoorbeeld in verband met transport naar een toertocht of wedstrijd, dan is het dus zaak om hierop te letten zodat de riggers in dezelfde positie teruggeplaatst worden.

3.2.5 Riemen
De riemen worden onderscheiden in sculls, voor roeien met twee riemen, en in boordriemen voor roeien met één riem. Scullriemen zijn ongeveer 3 m lang, boordriemen ongeveer 3,80 m. De opbouw van de riemen is in beginsel gelijk. Vroeger waren de riemen van hout. Tegenwoordig worden er alleen nog maar kunststofriemen aangeschaft.

Bak- en stuurboordriemen verschillen meestal: is de riem van hout, dan zijn onder de manchet wiggen aangebracht waardoor het blad tijdens de haal iets voorover staat. Die stand is nodig om een goede haal te kunnen maken. Wordt de riem op het verkeerde boord gebruikt, dan is het effect tegengesteld en ‘diept’ het blad.  Riemen zonder wiggen worden in de goede stand gezet door de dollen voorover te stellen.

Om onderscheid te maken tussen bakboord- en stuurboordriemen zijn de bakboordriemen vaak voorzien van een rood, en de stuurboordriemen van een groen kenteken. De bladen van de riemen bij Daventria zijn in de verenigingskleuren geel en zwart geschilderd, waarbij het geel de bovenste helft en het zwart de onderkant van het blad beslaat.

Tegenwoordig wordt voor het roeien in glad materiaal voornamelijk gebruik gemaakt van ‘big blades’. Dit zijn riemen die een iets kortere steel en een breder blad hebben. De bladen van dit soort riemen zijn – anders dan bij Maconbladen – onder een hoek aan de steel gezet, waardoor alleen het blad water pakt en de steel niet. De kortere steel geeft minder windvang en minder ‘zwiep’.

3.2.6 Bankjes en slidings
Bij elke roeiplaats zijn op de binten de slidings bevestigd, waarover het rolbankje kan rijden. Aan de uiteinden van de slidings zitten de zogenoemde ‘stops’ die ervoor zorgen dat het bankje niet van de slidings afrijdt. De bankklemmen aan de onderzijde van het bankje zorgen ervoor dat het bankje aan de slidings blijft hangen als de boot ondersteboven wordt gekeerd. Let op: niet alle bankjes hebben bankklemmen. Tussen de slidings bevindt zich het opstapplankje. Dit is, met het voetenbord, de enige plaats in de boot waarop je je voeten neer kunt zetten. Zelfs bij kunststof boten is het belangrijk dat bij het in- en uitstappen alleen het stuk tussen de slidings wordt gebruikt waar bij houten boten het instapplakje zou hebben gezeten. Zet daarom altijd de voet zó dat de tenen net over de ‘rand’ tussen de slidings steken! Tussen de kiel en de binten zijn pilaartjes geplaatst om de binten en de gundels bij het instappen niet te zwaar te belasten.

3.2.7 Voetenbord
Het voetenbord is op de gundels of het lijfhout en de kiel bevestigd en in de lengterichting van de boot verstelbaar. De voeten steunen op plankjes met hielsteunen en worden met behulp van riemen op hun plaats gehouden. Ook zijn boten soms voorzien van voetenborden met schoenen.

3.2.8 Overige voorzieningen
Alleen op wherry's mogen vlaggen worden gevoerd. Voorop hoort het verenigingsvlaggetje, achterop de nationale driekleur. C-materiaal wordt bij tochten in het buitenland achterop vaak voorzien van een Nederlandse vlag.

Tot de inventaris van wherry's behoort ook een pikhaak: een stok met een haak om de boot af te houden of juist aan te halen. Verder hoort bij de voor- en achtersteven een touw aanwezig te zijn, het landvast, om te kunnen afmeren.

Gladde boten moeten op de voorsteven een witte beschermbal of boegbal voeren met een diameter van tenminste vier centimeter, ter bescherming bij aanvaringen. Bij wedstrijden wordt de boegbal tevens gebruikt om bij de start de deelnemende ploegen op één lijn te leggen en om bij de finish de doorkomst te registreren.

3.3 Omgaan met materiaal

Met het zeer kostbare materiaal van onze vereniging moet zorgvuldig worden omgegaan. Hieronder volgt een indicatie van de nieuwprijzen van enkele typen boten en riemen van gemiddelde kwaliteit (prijspeil 2016):

In hoofdstuk 5 (Stuurtechniek) staan richtlijnen voor het juiste gebruik van het materiaal met als belangrijkste doel schade te voorkomen.

De meeste schade aan het materiaal ontstaat bij het in- en uitbrengen van de boten en bij het aankomen en wegvaren bij het vlot. Het beheerst uitvoeren van deze activiteiten is daarom minstens zo belangrijk als de beheersing van de roeitechniek.

3.3.1 Afstellen
Afstellen is een vak apart. Het goed afstellen van een boot vraagt veel kennis en ervaring. In principe vindt afstelling van het materiaal plaats door (of onder begeleiding van) de commissie Afstellen. Het is niet de bedoeling dat leden ‘zo maar’ de afstelling van boten wijzigen. Er roeien immers veelal meerdere ploegen in dezelfde boot. Denk je dat de afstelling van een boot niet klopt, neem dan contact op met de commissie Afstellen (bijv. via het schadeboek).

3.3.2 Schades
Als ondanks alle voorzorgsmaatregelen toch schade is geleden, dient verdere schade zoveel mogelijk te worden voorkomen. Losgeraakte of beschadigde delen moeten altijd worden meegenomen, in verband met reparatie. De schade moet door de bemanning worden gemeld in het schadeboek. Het schadeboek is te vinden in Mijn Daventria. Ook moeten opmerkingen over de staat van de boot in het schadeboek worden gemeld (bijv. de taft is gescheurd, het boord van de skiff zit niet erg vast). Het bestuur heeft op basis van haar bevoegdheden het recht een boete op te leggen aan de ploeg die schade heeft gevaren.

3.3.3 Materiaalonderhoud
De boten en riemen worden regelmatig onderhouden om daarmee een zo groot mogelijke levensduur en beschikbaarheid te bereiken. Alle gebruikers van het materiaal werken hieraan mee door zorgvuldig om te gaan met het materiaal, dit na elk gebruik schoon te maken en af te drogen en eventuele schades direct te melden. Vooral niet vergeten de slidings altijd schoon te maken.

Het beheer en onderhoud van onze vloot geschiedt onder verantwoordelijkheid van de commissaris Materiaal. Deze wordt bijgestaan door de commissie Onderhoud vloot. Hiertoe worden regelmatig ‘materiaalavonden’ gehouden, waarop gezamenlijk en onder deskundige leiding klein onderhoud wordt gepleegd aan ons materiaal.

Een ploeg kan in overleg met de commissaris Materiaal besluiten om gezamenlijk een boot waarin zij graag en veel roeien, te onderhouden.

3.4 Afschrijven

Onder 'Mijn Daventria' kunnen we nu met één en dezelfde persoonlijke inlog onze boten afschrijven en schades melden.

Stap 1 - Inloggen
Ieder lid ontvangt een gebruikersnaam en een wachtwoord op het mailadres dat bij Daventria bekend is. In het menu bovenaan de website staan alle handige links voor 'Mijn Daventria’ bij elkaar. Het inlogveld staat boven aan (vrijwel) iedere pagina. Als je voor het eerst inlogt vul je de verkregen gegevens in en klik je op de knop ‘INLOGGEN’. (Zie afbeelding 1).

Afbeelding 1

Ben je je wachtwoord en/of gebruikersnaam vergeten? Klik dan op ‘WACHTWOORD VERGETEN?’ en je gegevens worden je via de mail toegestuurd. We raden je aan om bij de eerste keer inloggen direct je wachtwoord te veranderen in een wachtwoord dat je goed kunt onthouden. Je hebt er namelijk niks aan als je op de roei staat en je kunt geen boot afschrijven omdat je je wachtwoord en gebruikersnaam niet uit je hoofd kent. Dit regel je via het kopje 'MIJN GEGEVENS > INLOGGEGEVENS' onder

Stap 2 - Het afschrijfsysteem
Het afschrijfsysteem zit natuurlijk onder de knop ‘AFSCHRIJFSYSTEEM > AFSCHRIJVEN‘ en is ook te vinden op de bekende plek waar het oude afschrijfsysteem te vinden was (rechtsboven op www.daventria.com). Hier zie je een overzicht waarin alle boten, de ergometers, de coachboot en de botenwagens onder elkaar staan. Het is een dagoverzicht met links en rechts grijze gebieden die de zonsopgang en zonsondergang weergeven. Linksboven kun je eventueel filteren op boottype, mocht je bijvoorbeeld alleen de skiffs willen zien. Hier kan je ook de gewenste datum voor inschrijven invoeren. Via de knoppen naast het datumveld is het mogelijk naar de vorige of volgende dag, of vorige of volgende week te springen.

Kies bij een boot de datum en tijd waarop je wilt roeien en klik op het gewenste tijdsvak. (Zie afbeelding 2 met voorbeeld De Mooie Bocht)

Afbeelding 2

Stap 3 - Boot reserveren
Op je smartphone of iPad is het selecteren wat moeilijk, maar met wat vingeroefening kom je, net als op de pc, in het volgende veld. Je maakt hier je reservering definitief door de boot, de datum en de tijd (max. 1,5 uur) te checken en waar nodig aan te passen. Klik op de knop ‘RESERVEREN’ en je reservering wordt aangemaakt (zie afbeelding 3). Schrik niet, want hierna krijg je nog een venstertje voor de zekerheid. Klik op ‘OK’ en de reservering staat in het afschrijfsysteem.


Afbeelding 3

NB! Vergeet niet om uit te loggen na het afschrijven op de computer in de Salon!

Boot annuleren
Wil je een boot annuleren dan klik je op ‘AFSCHRIJFSYSTEEM > ANNULEREN’. Hierna kom je op een pagina waar al je reserveringen zichtbaar zijn. Je ziet de datum, tijd en de naam van de boot. Klik op het rode kruisje om de betreffende boot te verwijderen en vrij te geven voor de andere leden. Het icoontje met het potlood links naast het rode kruisje kan je eventueel je reserveringen aanpassen. (Zie afbeelding 4)


Afbeelding 4

Schade melden
Onder het menu 'AFSCHRIJFSYSTEEM’  staat de kop ‘SCHADE MELDEN’. Als je hierop klikt kies je het boottype of ruimte waaraan schade is aangetroffen. Daarna maak je een keuze om welke boot of ruimte het specifiek gaat en geef je de betreffende datum aan. Ook geef je een kleine omschrijving van de gemaakte of aangetroffen schade. Tevens kan je de boot buiten gebruik stellen. Heb je alles ingevuld, dan klik je op ‘SCHADE MELDEN’ en de commissie Onderhoud vloot krijgt hiervan bericht. (Zie afbeelding 5)


Afbeelding 5